Onus Kaçkınları, ödeme sistemleri dünyasında kullanılan bir terimdir.
Onus ifadesi; kart bankası ile Pos bankasının aynı olması durumunu ifade eder.
Peki Onus kaçkını ne demek oluyor bu durumda?
Bankalar en fazla karı kendi poslarından kendi kartları ile işlem yapıldığında elde eder. Çünkü; bu tür işlemlerde takas komisyonu ödemezler. Bankacılık prensipleri gereği karlılığı arttırmak ya da karlılığı azaltıcı etmenleri belirleyerek olası kaçakları önlemek gerekir.
Bir üye işyeri 1’den fazla banka ile anlaşarak bu bankalardan Pos alabilir. Tabii ki üye işyeri ile bankaların anlaşmaları da farklı olabilir. Örneğin bazı bankalar peşin işlemlerde %3 komisyon alırken; bazı bankalar %2.7 komisyon alabilir. Üye işyerleri de doğal olarak kendisinden en düşük komisyon alan bankadan çekmeye meyillidir. Aynı zamanda, herhangi bir kart ile işlem yapıldığında öncelikle o kartın bankasından alınmış Pos cihazı olup olmadığına bakmakla ve bu işlemi kart bankasının Posundan geçirmekle yükümlüdür.
Bu durumu dikkate almayıp kart bankası Posu yerine kendisinden daha düşük komisyon alan bankanın Posundan işlem yapan üye işyerleri işlemlerine ‘Onus Kaçkınları’ denir.
Peki Onus kaçkınları banka tarafından nasıl yakalanıyor?
Bankalar üye işyeri tanımı yaptıkları zaman BKM’ye(Bankalararası Kart Merkezi) üye işyeri bilgilerini iletir. BKM gönderilen bilgilere göre BKM ID üreterek Pos bankasına iletir. Aynı TCKN\VKN ve aynı ilde yer alan tüm işyerlerine banka bağımsız olarak aynı BKM ID verilir. Örneğin; X Ltd. Firmasının İstanbul’da belirli bir lokasyondaki mağazasına Y Bankası ve Z Bankası adına POS bağlandığında BKM tarafından aynı BKM ID verilir.
Kart bankası harici bir banka Posundan geçen işlemler takas dosyası ile kart bankasına gelir. Takasla gelen bu verilerdeki BKM ID bilgisini kullanan ve Aktif durumda bulunan üye işyeri(POS) var mı kontrol edilir. Eğer Aktif durumda bir üye işyeri varsa bu Onus Kaçkınları raporunda yer alır.
Peki bankalar bu durumda nasıl aksiyon alır?
Öncelikle yapılan işlem sayısına göre alınacak aksiyon değişebilir. Bu tür işlem sayısı 1 tane ise muhtemelen ya hatalı işlem yapılmıştır ya da o an sistemsel bir sebepten dolayı işlem yapılamaması üzerine başka banka POSu kullanılmıştır. Eğer üye işyeri kasıtlı olarak başka banka POSunu kullanmışsa;
- Banka üye işyerine uyarı yapabilir.
- Banka üye işyeri ile ilişkisini sonlandırabilir.
- Banka üye işyerini belirli bir süre ile izlemeye alabilir.
