Dijitalleşme, ödemelerin hızını ve şeklini değiştirmeye devam ediyor. Birkaç yıl öncesine kadar “mobil ödeme” veya “temassız kart” işlemlerini devrim sayarken, şimdi sahneye yapay zekâ temelli ödeme ajanları ile ödeme sistemleri bambaşka bir boyuta taşınıyor. Bu ajanlar, kullanıcının önceden tanımladığı limit ve kurallara göre kendi başına ödeme yaparak kullanıcıların aksiyona başlatmasına gerek kalmadan işlemi tamamlıyor.
Artık “kart bilgisi gir, onay bekle” adımlarının yerine, arka planda çalışan bir yazılımın sizin adınıza güvenli bir şekilde işlem yapabildiği bir model konuşuluyor, çok yakın zamanda hayatımıza gireceğini şimdiden söyleyebiliriz.
Peki Ödeme Ajanı Nedir?
Ödeme ajanı, kullanıcı tarafından yetkilendirilen ve belirli kurallar çerçevesinde işlem yapma hakkı verilen bir yazılım veya sistemdir.
Örneğin, bir abonelik hizmeti her yenileme döneminde sizin yerinize otomatik olarak ödeme yapabilir. Bir IoT cihazı, toneriniz azaldığında kendi siparişini verip ödemesini gerçekleştirebilir. Özellikle değişkenlik gösteren sistemlerde riskli bir noktaya geldiği anda karar vererek riski o an için önleyerek gerekli bilgilendirmeyi yapması kriz anlarının yönetimini kolaylaştıracaktır.
Henüz bu yapı netleşmemiş olsa da, agent payments protocol gibi standartlarla tanımlanmaya başlandı. Google ve diğer teknoloji şirketleri, bu protokollerin yaygınlaşması için adımlar atmaya başladı. Yakın gelecekte hayatımıza hızlıca girecektir. Bu alanda da yeni startupların ortaya çıkması ve kurumsal şirketlerin iş planlarının ana başlığı olması muhtemeldir.
Peki Nasıl Çalışıyor?
Mantık aslında önceki yazımızda anlattığım fon onayı API’larına benzer şekilde:
- Kullanıcı bir ajanı yetkilendirir ve limit/kuralları tanımlar.
- Ajan, bir ödeme ihtiyacı kontrolünü yapar ve ihtiyaç doğduğunda bu limitler içinde hareket eder.
- İşlem için gerekli kimlik doğrulama ve yetkilendirme protokolleri arka planda otomatik yapılır.
- Ödeme gerçekleşir; kullanıcıya sadece bildirim gider.
Bu süreçte en önemli konu güvenliktir. Bu nedenle; kriptografik imzalar, token bazlı yetkilendirme ve API güvenlik standartları kritik rol oynar.
Neden Önemli?
- Kullanıcı deneyimi: “Bir tıkla ödeme” konseptinin ötesinde, “hiç tıklamadan ödeme” deneyimi yaratır.
- Verimlilik: Tekrarlayan ve küçük işlemler otomatikleşir.
- Esneklik: Kullanıcı istediği zaman ajanı devre dışı bırakabilir veya limitleri değiştirebilir.
Bu modelin yaygınlaşmasıyla işletmeler daha stabil bir nakit akışı, kullanıcılar ise daha kesintisiz bir hizmet deneyimi elde edecektir.
Türkiye’de ve Dünyada Durum nedir peki?
Dünyada bu yönde standartlaşma yeni başlıyor. Google’un AP2 (Agent Payment Protocol) çalışması en dikkat çekici örneklerden biri diyebiliriz.
Türkiye’de henüz regülasyon altyapısı oluşmadı; ancak açık bankacılık standartlarının gelişmesiyle birlikte böyle bir fonksiyonun yasal çerçevesi de tanımlanacaktır.
Dikkat Edilmesi Gereken konular neler?
Bu yapıda teknik entegrasyonlar önemli olsa da güvenlik en önemli konu olarak ön plana çıkıyor.
- Güvenlik: Ajanların yetkilendirme sınırları ve kimlik doğrulama süreçleri net olmalı.
- Şeffaflık: Kullanıcı hangi işlemin hangi kurallarla yapıldığını görebilmeli.
- Regülasyon uyumu: Lisans, KVKK, PSD2 ve yerel düzenlemeler baştan planlanmalı.
Gelecekte neler olacak?
Yapay zekâ ve blokzincirle birleştiğinde, çok daha “akıllı” ve izlenebilir ödemeler mümkün olacaktır.
- Akıllı sözleşmelerle kendiliğinden tetiklenen ödemeler
- Risk puanı hesaplayan ve limitleri dinamik yöneten ödeme ajanları
- Bireysel finans yönetimini ajana devretme gibi yeni modeller
Yakın gelecekte, ödeme sistemlerinin en önemli oyuncularından birinin yapay zekâ destekli ödeme ajanları olacağını söyleyebiliriz.