Bankaların Kredi Kartı Kampanyalarındaki Gerçek Kazanç Modeli
Zaman zaman hepimizin aklından geçmiştir. “Bankalar bu kadar puanı, bonusu, indirimi nasıl karşılıyor? Üstelik bazı kartlar aidatsız, bazıları da yıllık 400 TL aidatla on katı kadar avantaj sağlıyor. Gerçekten kâr ediyorlar mı?”
Aslında bu sorunun cevabı, ödeme sistemleri ekosisteminin nasıl çalıştığını ve kredi kartı kârlılık modelinin arka planını anlamaktan geçiyor.
Kredi Kartı: Bankalar için en kârlı ürünlerden biri
Kredi kartı, sadece bir ödeme aracı değil; bankalar için çok katmanlı bir gelir merkezi.
Her işlem, farklı kalemlerden gelir üretir:
- Üye işyeri komisyonu:
Kartla yapılan her alışverişten banka %1,5–%2,5 civarında komisyon alır.
1.000 TL’lik bir işlem, bankaya ortalama 20 TL civarında gelir getirir. - Faiz gelirleri:
Kart borcunun tamamını ödemeyen müşteriler, gecikme faizleriyle bankanın ana gelir kaynağı olur. - Taksitli işlemler ve nakit avans:
Taksitli satışlarda veya nakit çekimlerde faiz ve ücret devreye girer. - Takas komisyonu ve ağ payları:
Visa, Mastercard veya Amex ağları üzerinden bankalar, işlem başına gelir elde eder. - Kart aidatları:
Premium segmentte aidatlar kârlılığı artırırken, aidatsız kartlarda bu fark işlem hacmiyle dengelenir.
Kampanyalar neden bu kadar sık yapılıyor?
Çünkü kampanya, bankanın gözünde maliyet değil, yatırımdır.
Amaç; müşteri davranışını yönlendirmek ve “cüzdandaki payı” artırmaktır.
- Alışkanlık yaratır:
“Market alışverişinde Bonus kullan, puan kazan” dediğinde banka, müşteriyi rakip kart yerine kendi kartına yönlendirir. - İşlem hacmini büyütür:
4 defa 125 TL kampanyası gibi modeller, toplam 500 TL harcamayı garanti eder.
Banka, bu hacimden kazandığı komisyon ve faizle kampanya maliyetini fazlasıyla karşılar.
Ayrıca, 4 defa 125 TL kampanyasına girmesine rağmen bir şekilde kampanya koşullarını sağlamayan müşteri kitlesi de epey çoktur. (Örneğin; 3 tane işlem yapmak ya da farklı sektörlerde işlem yapmak vs.)
- Veri üretir:
Hangi müşterinin hangi sektörde, ne zaman, hangi sıklıkta harcama yaptığı, bankaya yeni kampanya ve kredi modelleri için altın değerinde bir veridir.
Peki “sponsoru olmayan” kampanyalarda nasıl kazanç sağlanıyor?
Bazı kampanyalarda belli bir marka yoktur; örneğin “herhangi bir markette 500 TL harca, 50 TL bonus kazan.”
Bu durumda maliyet tek başına bankaya ait gibi görünür ama aslında sistem şöyle işler:
- Banka her işlemden takas komisyonu alır.
100.000 müşteri × 500 TL harcama = 50 milyon TL hacim.
Sadece %1 payla bile 500 bin TL gelir elde edilir. - Kart kullanım oranı arttığı için faiz ve taksit gelirleri de yükselir.
Ortalama kullanıcıların %30’u borcun tamamını ödemez; bu da kampanya giderini fazlasıyla dengeler.
Teknik Not – “Interchange” Mekanizması Nasıl Çalışır?
Interchange fee (Takas komisyonu), kartı çıkaran (issuer) bankanın, üye işyeri POS’una sahip olan (acquirer) bankadan aldığı işlem başına gelir payıdır.
Yani sen Bonus kartınla Migros’tan alışveriş yaptığında, POS cihazı başka bir bankaya aitse (not onus), işlem tutarının küçük bir kısmı (%0,9–%1,3 arası) Bonus kartı çıkaran bankaya gider.
Bu küçük pay, milyonlarca işlemde birleşince dev bir gelir kaynağına dönüşür.
Banka bu geliri sadece kampanyayı değil, kredi kartı altyapısını da finanse etmek için kullanır.
Kampanya hacmi büyüdükçe interchange gelirleri, faiz ve taksit gelirleriyle birlikte katlanarak artar.
Kısacası, görünürde “hediye” gibi duran bonuslar aslında bankanın işlem hacmine yaptığı yatırımın getirisidir.
Üye işyeri – Kart – Banka üçgeni
Kredi kartı ekosistemi aslında üç taraflı bir kazanç oyunudur:
| Taraf | Kazanç | Nasıl? |
|---|---|---|
| Banka (kartı çıkaran) | Komisyon, faiz, interchange, aidat | Kampanyayı finanse eder ama toplamda kârdadır |
| Üye işyeri | Satış artışı | Kampanya dönemlerinde ciro yükselir |
| Kart ağı (Visa, Mastercard, Amex) | Network fee | İşlem başına gelir |
| Müşteri | Puan, indirim, taksit | Marketing bütçesinden dolaylı fayda sağlar |
Bazı kampanyalarda maliyet paylaşılır. Örneğin akaryakıt kampanyalarında genelde %50 banka, %50 marka katkı verir.
Amex ve Premium Kartlar neden “daha cömert”?
American Express kartları, genellikle yüksek harcama yapan müşterilere hitap eder.
Bu kartlarda:
- İşlem hacmi yüksektir, dolayısıyla interchange geliri artar.
- Müşteri sadakati daha yüksektir; yıllık aidat maliyeti (örneğin 400 TL) kolayca dengelenir.
- MR (Membership Rewards) gibi puan sistemleri, kullanıcıyı uzun süre sistemde tutar.
Yani banka bu kartlardan zarar etmez; aksine yüksek hacimli, düşük riskli bir müşteri portföyü yaratır.
Sonuç: “Nüans” sistemde değil, stratejide
Bankalar bu kampanyaları zararına yapmaz.
Her kampanya, işlem hacmini artırmak, müşteriyi kartta tutmak ve yeni gelir alanları yaratmak için planlanır.
Değirmenin suyu, üye işyeri komisyonlarından, interchange paylarından, faiz gelirlerinden ve müşteri sadakatinden gelir.
Yani kart dünyasında hiçbir şey “bedava” değildir — sadece iyi planlanmıştır.
Kısa cevap:
Bankalar kampanyalarla harcama davranışını satın alır.
Bu davranışın getirisi, verdiği bonusun çok üzerindedir.
