BKM tarafından kartlı ödeme verileri dönemsel olarak paylaşılmakta ve bu bilgiler sayesinde kartlı ödemeler sektörü hakkında daha detaylı bilgi elde edilmektedir.
2020 yılında dünyada ve Türkiye’de pandemi, gerek ekonomik faaliyetler gerekse de tüketici davranışları üzerinde ciddi kalıcı etkiler bıraktı. En çok etkilenen konulardan birisi ödeme alışkanlıkları idi. Temassız ve online ödemelerin toplam işlem hacminin artması ve artmaya devam edecek olması raporda dikkat çeken konulardan birisi olarak görülüyor.
Gelin BKM verilerine birlikte bakalım:
2020’de Türkiye’de temassız ödemeler ve internetten kartlı ödemeler daha çok tercih edildi; toplam kartlı ödeme tutarı da yüzde 17 büyüyerek 1,15 trilyon TL oldu.
Kredi kartı sayısı 2020’de bir önceki yıla kıyasla yüzde 8 artışla 75,7 milyon olurken, banka kartı ve ön ödemeli kart sayısı ise toplamda yüzde 13 artışla 188,1 milyona çıktı. Böylece toplam kart adedi yaklaşık 264 milyona ulaştı. Türkiye toplam kart adedinde Avrupa’da lider ülke konumunu 2020’de de sürdürdü.
Hem fiziksel hem de online dünyada, hayatı kolaylaştıran kartlı ödemeler, pandeminin etkisiyle, hijyenik ve sağlıklı bir ödeme yöntemi olarak ön plana çıktı. 2020, kartlı ödemelerin temel ihtiyaçlardan vergi ödemelerine, uluslararası alışverişlerden internetten yapılan ödemelere kadar tüm alanlarda yaygınlaşmaya devam ettiği bir yıl oldu.
BKM’nin verilerine göre, 2020 genelinde banka kartlarıyla yapılan ödeme tutarı yıllık yüzde 41 artışla 188,8 milyar TL’ye, kredi kartlarıyla yapılan ödeme tutarı ise yıllık yüzde 14 artışla 957,8 milyar TL’ye ulaştı. Böylece, 2020’deki toplam kartlı ödeme tutarı 2019’a göre yüzde 17 büyüyerek 1,15 trilyon TL olarak gerçekleşti. 2000 yılında kartlarla yapılan ödemelerin yılda 8 milyar TL düzeyinde olduğu göz önünde bulundurulduğunda, aradan geçen 20 yılda, kartlı ödemelerin ne kadar geliştiği ve ne kadar büyük bir ekonomiye aracılık ettiği de ön plana çıkıyor. Kartların kullanım alanlarının yaygınlaşması ile beraber, kartlı ödemelerin hane halkı tüketimi içindeki payı, bugün yüzde 41 gibi önemli bir seviyeye ulaşmış durumda.
Banka kartlarının ödemelerde kullanımı hızla yaygınlaşmaya devam ederken, 2020’de banka kartları ile yapılan ödemelerin toplam kartlı ödeme adedi içindeki payı yüzde 36’ya ulaştı; bir başka deyişle her 5 kartlı ödemeden 2’si banka kartıyla gerçekleşti.
2020’deki banka kartı işlem adetlerinin ödeme ve nakit çekim olarak dağılımında ise ödeme işlemi payının yüzde 67, nakit çekim işlemi payının ise yüzde 33 olduğu görüldü. Ödeme işlemlerinin payının 2019’da yüzde 60 olduğu göz önünde bulundurulduğunda, bir yıl gibi kısa sürede gerçekleşen 7 puanlık artış, banka kartlarının artan bir şekilde bir ödeme aracı olarak konumlandığına işaret etti.
Banka kartlarının dışında, ticari kredi kartları da 2020 yılında ödemelerde daha çok kullanılmaya devam etti. Ticari kredi kartlarıyla yapılan ödemeler yüzde 27 artışla 265 milyar TL’ye, bu ödemelerin toplam kredi kartı ödemeleri içindeki payı ise yüzde 28 seviyesine ulaştı.
2020 yılında, kartlı ödeme tutarının en hızlı arttığı sektör elektronik eşya oldu. Elektronik eşya sektöründe kartlı ödemeler 2020 yılında bir önceki yıla göre yüzde 65 artarak 88 milyar TL’ye ulaşırken, bu sektörü yüzde 35’lik artış ve 341 milyar TL’lik kartlı ödeme tutarıyla market-gıda ödemeleri izledi. Üçüncü sırada ise kamu/vergi ödemeleri yüzde 31’lik artış ve 37 milyar TL’lik ödeme tutarıyla yer aldı. Onu, yüzde 29’luk artış ve 50 milyar TL’lik kartlı ödeme tutarıyla yapı malzemeleri/nalburiye sektörü, yüzde 17’lik artış ve 38 milyar TL’lik kartlı ödeme tutarıyla mobilya/dekorasyon sektörleri izledi.
Kartlı ödeme büyüklüğüne göre sektörel sıralamada ise ilk sırayı 341 milyar TL’lik büyüklükle market-gıda ödemeleri aldı. Bu sektörü 88 milyar TL ile elektronik eşya, 80 milyar TL ile giyim, yine 80 milyar TL ile akaryakıt ve 50 milyar TL ile yapı malzemeleri/nalburiye sektörleri takip etti.
Olağanüstü dönemlerin yaşandığı 2020 yılında, internet ve mobil teknolojilerin toplumun farklı kesimlerinde artan kullanımıyla birlikte, internetten ödeme alışkanlığı da her geçen gün yaygınlaştı ve bu durum kartlı ödeme istatistiklerine de yansıdı. 2019 yılında 190 milyar TL olarak gerçekleşen internetten kartlı ödemeler, 2020’de yüzde 37 artarak 260 milyar TL’ye yükseldi. Hem kullanıcı hem de işyeri tarafında yaşanan dijital dönüşümün etkisiyle internetten yapılan kartlı ödemelerin toplam içindeki payı ise yüzde 22’yi geçti. Buna göre, her 5 TL’lik kartlı ödemenin 1 TL’si internetten yapıldı.
Kullanıcılara hızlı, kolay ve hijyenik ödeme yapma imkânı sunan temassız ödemeler, 2020’de pandeminin de etkisiyle hayatımızın vazgeçilmez bir ödeme aracı haline geldi. 2020 yılında, temassız kredi kartı adedi 45 milyona ulaştı; bu ise her 5 kredi kartından 3 tanesinin -yani toplam kredi kartlarının yüzde 60’ının- temassız özellikli olduğu anlamına geliyor. Banka kartlarında da temassız dönüşüm hızla devam ederken, temassız banka kartı adedi 51 milyona, temassız banka kartlarının toplam banka kartları içindeki payı ise yüzde 27’ye yükseldi. Temassız ödeme yapılabilen terminal sayısı ise 2020’de hızla artarak 2 milyona yaklaşırken, bugün her 4 terminalden 3’ünde temassız ödeme yapılabilir duruma gelindi.
Kartlarla yapılan temassız ödeme adedi geçen yıla göre 2,5 kat artarak 1,73 milyar adet oldu. 2019 yılının toplamında 502 milyon adet temassız ödeme yapılırken, bugün gelinden noktada tek bir ayda yapılan temassız ödeme adedi 200 milyona ulaşmış durumda. Mağaza içi yapılan kartlı ödemelerde ise her 5 ödemeden 2’si artık temassız gerçekleşiyor.
2020’de kartlı ödemelerin “en”lerini de açıklandı. Geçtiğimiz yılın ödemeler ekosistemine dair “en”leri ise;
En fazla kartlı ödeme adedi 27 milyon işlemle 30 Temmuz Kurban Bayramı Arife Günü’nde gerçekleşti.
2020 yılında en fazla kartlı ödeme tutarı 5,5 milyar TL ile 31 Aralık’ta yılbaşı alışverişleri için gerçekleşti.
İnternetten en fazla kartlı ödeme 1,9 milyar TL ile Muhteşem Cuma olan 27 Kasım’da gerçekleşti.
31 Aralık’ta yılbaşı alışverişleri için 6 milyon kartla yapılan 11 milyon işlemle temassız ödeme rekoru kırıldı.
Yıl içinde en fazla kartlı ödeme tutarı gerçekleşen gün haftanın pazartesi günleri olurken, günün saat aralığı ise 15:00-16:00 oldu.
*Ön ödemeli kart adetleri ve ön ödemeli kartlarla yapılan işlemler banka kartı istatistiklerine dahil edilmiştir.
Kaynak: https://fintechistanbul.org/2021/02/02/bkm-2020-yili-kartli-odeme-verilerini-acikladi/
