Kasa fazlası ve kasa noksanı terimleri, arkasında kasa hesabı çalışan tüm sistemler için kullanılan ifadelerdir.
Kasa fazlası; kasa defteri veya hesabına göre kasada bulunması gereken miktardan daha fazla bakiyenin bulunması demektir.
Kasa Noksanı; kasa defteri veya hesabına göre kasada bulunması gereken miktardan daha az bakiyenin bulunması demektir. Bu duruma Kasa Açığı da denir.
Ödeme sistemlerinde Kasa Noksanı ve Kasa Fazlası ifadeleri ATMlerde kullanılır.
ATMlerin de arkasında ayrı ayrı kasalar (10’luk TL, 20’lik TL, 100’lük TL, Dolar ve Euro kasası vs.) bulunmaktadır. Bu kasalarda yer alan paralarla, ATMye yatırılan ve çekilen paraların ATM günsonunda banka tarafındaki hareketlerle karşılaştırılarak mutabakatının sağlanması beklenir. Fakat bazı durumlarda mutabakat sağlanamayabilir.
Peki bu mutabakat kontrolü nasıl yapılmaktadır?
Kasa fazlası yada noksanı, ATM cihazının arkasında bulunan Operatör Paneldeki menü içerisinde gün sonu işlemlerinin altında kasa sıfırlama yapılarak tespit edilir. İlgili şube personeli günlük veya haftalık olarak ATMlerin kasa sıfırlama işlemini yapması gerekir. Bu işlemde iki kasa sıfırlama arasında kasanın dip bakiyesi ile o dönem içinde yapılan tüm para çekme yatırma işlemlerinin sonucunda oluşan dip bakiye karşılaştırılır. Arada fark olması durumunda sayaçlarda fark oluşmuş olur. Bunun haricinde, dip bakiyeler uyuşsa bile ATM içinde olan para sayılır. Sonuç ile sayaçlarda olan para karşılaştırılır. Fark olması durumunda fiziki fazlalık veya noksan tespit edilir.
Peki kasa fazlası ya da kasa noksanı oluşmasının sebepleri neler olabilir?
- ATM para çekme aşamasında, ATM müşteriye parayı veremediği durumda işlemin gerçekleşmediğini ve iptalinin (reversal işlemi) yapıldığı bilgisini banka sistemine iletir. Banka sistemi bu bilgiyi alarak müşterinin hesabından düştüğü tutarı hesaba iade etmezse kasa fazlası oluşur.
- Müşterinin para yatırma aşamasında herhangi bir nedenden dolayı ATM parayı alıkoyar ve müşteri hesabına parayı geçmezse kasa fazlası oluşur.
- ATM para çekme aşamasında, ATM müşteriye parayı vererek müşterinin hesabından ilgili tutarı düşmediği durumda kasa noksanı oluşur.
- BKM tarafından desteklenmeye başlayan başka banka kredi kartı borcu ödeme fonksiyonlarının ATMlerden desteklenmesi çalışması ile ATMye para koyulduktan sonra kart bankasına ulaşılamadığı durumda kasa fazlası oluşur.
- Müşteriye para verme aşamasında ATMnin mekanik sorunları nedeniyle paranın verilememesi durumlarında işlemin finansal yönüne göre Kasa Fazlası ya da Kasa Noksanı durumları oluşur.
